Een klein stukje geschiedenis van de ruimtelijke ontwikkelingen Zuidplas

In 1968 ontstonden in Rotterdam de eerste plannen voor het realiseren van een nieuwe wijk, aansluitend aan het toen volop in ontwikkeling zijnde Ommoord (de eerste bewoners daarvan betrokken in dat jaar hun woning).

De start van de woningbouw, in wat inmiddels de naam Zevenkamp had gekregen, begon pas in 1979. Dit had alles te maken met een complexe grenscorrectie (inclusief grondruil) tussen Rotterdam, Capelle a/d IJssel en de toenmalige gemeente Zevenhuizen. Uiteindelijk werd deze grenswijziging, waarbij Zevenhuizen een aanzienlijk deel van haar grondgebied kwijtraakte, bij wet door de Tweede Kamer vastgesteld. 

De grote “dwarsligger” was toen de gemeente Capelle. Zevenhuizen stond haar grondgebied, onder sterke sturing van de toenmalige burgemeester van ’t Verlaat, nogal gemakkelijk af. Bij zijn afscheid kreeg van ’t Verlaat dan ook uit handen van de Rotterdamse burgemeester (Peper) de Wolfert van Borselen penning met als opschrift: “Burgemeester van ’t Verlaat, hij maakte Rotterdam groter”. Een nogal dubieus eerbetoon.

Toen er eind jaren tachtig wederom behoefte was aan extra woningbouw voor Rotterdammers ontstond het plan voor de bouw van een VINEX wijk (Vierde Nota Ruimtelijke Ordening Extra) onder de toenmalige werknaam Achtkamp (later Nesselande, vernoemd naar de Nesse polder). Wederom zou Zevenhuizen (inmiddels gemeente Zevenhuizen-Moerkapelle) een aanzienlijk deel van haar grondgebied moeten “inleveren” bij Rotterdam. 

Binnen de politiek van Zevenhuizen-Moerkapelle ontstond daartegen veel verzet. Zo zou Zevenhuizen stukje bij beetje “opgevreten” worden door de grote stad. Door de toenmalige VVD wethouder Ruimtelijke Ordening (Ben van Yperen) werd toen het idee naar voren gebracht om als gemeente zelf te gaan bouwen en daarmee te voorzien in de woningbehoefte van Rotterdam. Een idee dat door de VVD fractie en het bestuur omarmd werd. 

Het VVD initiatief en inspanning om, door zelf tot ontwikkeling van het gebied over te gaan, een nieuwe grenscorrectie te voorkomen leden echter schipbreuk door de angst en de onwil bij alle andere fracties in de raad. Dit onder aanvoering van de toenmalige PvdA fractie die een uiteindelijk inlijving door (het toen nog knalrode) Rotterdam als een aantrekkelijke mogelijkheid zag. (zoals, jaren later overigens, de PvdA in Moordrecht aansluiting bij (het rode) Gouda liever zag dan samengaan met Nieuwerkerk en Zevenhuizen-Moerkapelle). Uiteindelijk leidde de afwachtende houding van de (de raad van de) gemeente Zevenhuizen-Moerkapelle tot het in 1994 gesloten convenant waarbij de gebiedsoverdracht door Zevenhuizen-Moerkapelle (evenals de gronden van Nieuwerkerk tussen De A20 en de Wollefoppenweg)  aan Rotterdam geregeld werd.

De latere VVD wethouder Fons van der Stee bedacht rond de eeuwwisseling dat de woningbehoefte en daarmee de uitbreidingsdrang van Rotterdam met de wijk Nesselande niet op zou houden. Hij pleitte voor een pro-actieve aanpak: Om verder gebiedsverlies en daarmee annexatie van Zevenhuizen- Moerkapelle te voorkomen zou de gemeente met eigen woningbouwplannen moeten komen, deels om te voorzien in de groeiende behoefte van de eigen inwoners, deels als overloop voor Rotterdam. Dit resulteerde uiteindelijk in de door de raad in 2002 vastgesteld gebiedsvisie Zevenhuizen. In de later door de provincie en de gemeenten Rotterdam, Nieuwerkerk, Zevenhuizen-Moerlapelle en Waddinxveen opgestelde Structuurvisie Zuidplas (uitmondend in het Structuurplan Zuidplas) is deze gebiedsvisie, voor zover dit het Zevenhuizens grondgebied betreft, terug te vinden. 

Sterker: de gebiedsvisie heeft als uitganspunt voor de Structuurvisie gediend met dit verschil dat het bij dit laatste om een groter gebied en meer woningbouw ging. Door het simpele feit dat Zevenhuizen al een visie ontwikkeld had (inclusief het voorzien in de woningbehoefte van Rotterdam) is gedurende het gehele traject van Structuurvisie tot bestemmingsplannen op geen enkel moment sprake geweest van grenscorrecties of gebiedsoverdracht.

Er ontstaat de komende jaren een enorme woningbehoefte in de randstad. Deze behoefte zal onvermijdelijk tot een grote bouwopgave leiden waarbij – logischerwijs – in eerste instantie die gebieden in aanmerking zullen komen waarvoor in het verleden reeds stappen zijn gezet.

De Zuidplaspolder is één van die gebieden. (Grootschalige) woningbouw is onvermijdelijk. Willen wij onze gemeente met onze fraaie dorpen behouden dan zullen we ook nu weer, net als vijftien jaar geleden, pro-actief moeten zijn. Afwachten, achterover leunen of dwarsliggen leidt er toe dat het initiatief van andere belanghebbenden (provincie, Rotterdam) gaat komen. En de insteek van deze partijen is simpel: maak Rotterdam groter. Denken dat we woningbouw kunnen tegenhouden en het (Zuidplas)polderlandschap in zijn huidige staat kunnen behouden is jezelf voor de gek houden.

Er zijn dus slechts twee mogelijkheden: we gaan zelf plannen maken of anderen gaan die voor ons maken. 

Kortom: laten we, zoals door onze wethouder Ruimtelijke Ordening reeds in gang is gezet, vol inzetten op (voldoende) woningbouw om aan de regionale behoefte te gaan voldoen. Dat is de beste (en waarschijnlijk enige) garantie op behoud van onze dorpen en toekomstige zelfstandigheid. Of daarbij uitbreiding van de bestaande dorpen dan wel het realiseren van een vijfde dorp de beste optie is is een kwestie van ruimtelijke kwaliteit en wordt mede bepaald door de kwantitatieve behoefte.

Om met de huidige Franse president te spreken: En Marche!