Het proces: regionale oplossing voor een landelijk probleem
Het Rijk heeft de
opgave voor het opwekken van duurzame energie verdeeld over 30 regio’s, die elk
in hun Regionale Energie Strategie (RES) een ‘bod’ moeten doen hoe zij aan die
opdracht kunnen voldoen. Het Nationaal Programma RES legde de besluitvorming
over de 30 Regionale Energie Strategieën in handen van stuurgroepen, waarin wethouders
van de deelnemende gemeenten zitting hebben (naast Zuidplas zijn dat in regio
Midden Holland Gouda, Waddinxveen, Bodegraven-Reeuwijk en Krimpenerwaard). De laatste maanden is er
binnen de gemeente veel gesproken over de RES, waarvan het concept voor 1
oktober ingediend moet zijn. De gemeenteraad heeft in juni wensen en
bedenkingen kunnen uiten, die de wethouder kan inbrengen in de stuurgroep. Op de
vraag wat er gebeurt als er tegen de RES zou worden gestemd is het antwoord:
het proces zal dan gewoon door gaan. Dit is simpelweg een ondemocratisch proces
en dat is voor de VVD Zuidplas onaanvaardbaar.
Om betaalbaar en haalbaar hernieuwbare energie op te wekken zijn grootschalige maatregelen nodig, niet 30 regio’s die allemaal hun eigen ding doen! Onafhankelijk van elkaar een regionale Energie-Strategie opstellen voor het aanpakken van een landelijk vraagstuk kan nooit leiden tot een effectieve en efficiënte oplossing. De RES is in feite een regionaal ruimtelijk plan voor het kunnen realiseren van wind- en zonne-energie.
De inhoud: blanco cheque leidt tot zwaar weer
Ook de inhoud van de RES roept bij de VVD vraagtekens op. Één van de onderdelen van het klimaatakkoord in Nederland is het opwekken van hernieuwbare electriciteit op land, door het Nationaal Programma Regionale EnergieStrategie vertaald als ‘weersafhankelijk’. Nu het besef doordringt dat afscheid genomen moet worden van houtstook als energiebron zouden dan wind- en zonne-energie overblijven. Maar, als we 30% van onze elektriciteitsverbruik weersafhankelijk willen opwekken, zullen er momenten zijn dat we meer opwekken dan we verbruiken. En omdat dit in heel Nederland gebeurt kunnen we het overschot aan opgewekte stroom nergens kwijt. We zien vandaag al dat de prijzen af en toe negatief zijn! We zouden dus het overschot aan elektriciteit moeten gebruiken voor omzetting in duurzaam gas, namelijk waterstof of synthetische methaan (om welke reden wij vinden dat het gasnet bruikbaar moet blijven). Daarbij hoort de discussie over grootschalige opslag van energie, die eveneens landelijk gevoerd moet worden.
Tot 2030 wil onze regio 1.567 Petajoule energie opwekken (dat is 1,24% van de totale energiebehoefte in NL). Dit zegt de meeste mensen niks, maar hiervoor is 544 hectare zonnepark nodig (= 816 voetbalvelden), of 67 grote windturbines (die minimaal 450 meter uit elkaar moeten staan). Een mix van beiden kan natuurlijk ook. En dan zijn we er nog niet, want voor 2050 ligt de ambitie nog vele malen hoger! Er kan dus zomaar besloten worden dat er in Zuidplas 100 ha zonneveld wordt aangelegd, samen met 20 windmolens. Dat zou ongehoord zijn. We gaan dan onze horizon vervuilen, we geven bakken met geld uit, we laten inwoners zonnepanelen aanschaffen, maar die tellen niet mee (want ‘klein PV op dak’ telt niet mee voor de opgave). En de door de inwoners gekozen gemeenteraad, die gaat er niet of nauwelijks over. Als VVD Zuidplas volgen we dit uiteraard op de voet, en ons gevoel wordt steeds sterker: op deze wijze moeten we dit niet willen.
Zon op dak en geen windturbines op onze velden
In gesprekken over RES wordt er steeds op gehamerd dat de RES over elektriciteit gaat. Maar onze fractie vindt dat we tegelijkertijd de discussie over warmte moeten voeren. Elektriciteit en warmte kunnen niet los van elkaar worden gezien. Want hoe houden we anders onze huizen warm als hele wijken ‘van het gas af moeten’?
Ook dit kunnen we niet regionaal oplossen en zou deel moeten zijn van een landelijke aanpak. Alleen zo worden alternatieve energiebronnen, zoals kernenergie en bio-gas, en energieopslag zoals door middel van waterstof, serieus onderzocht. In de voorgestelde weersafhankelijke energiebronnen zit onvoldoende potentie om ze op zichzelf als serieuze alternatieven voor aardgas te zien. We praten hier over 30% van ons elektriciteitsverbruik. Dat is ongeveer 5% van ons totale energieverbruik. Het zal duidelijk zijn dat we het energievraagstuk met alleen zon en wind nooit gaan oplossen en dat daarmee voor de komende 100 of 200 jaar kernenergie onvermijdelijk is.
De VVD wil dan ook mikken op ‘laaghangend fruit’: actief informeren over energiebesparing (energiezuinig leven en isolatie), en ons richten op zon op dak, eventueel ook zon op parkeerplaatsen en geluidsschermen. Zonnepanelen op daken hebben zoveel potentie dat we daarmee de periode tot de komst van voldoende kernenergie (zeg: 10 tot 15 jaar) kunnen overbruggen, terwijl we aan de klimaatdoelstellingen kunnen voldoen. Het is dus helemaal niet nodig om het mooie groene landschap van onze regio te verpesten. De VVD houdt zich dan ook aan het coalitieakkoord van de gemeente Zuidplas: onze fractie is tégen elke RES is waar windturbines op land in voorkomen.
Betaalbaarheid
De voorlopige concept-RES voorziet uitsluitend in oplossingen (zon en wind) met een onregelmatige beschikbaarheid. Is het bijvoorbeeld mistig zonder wind, dan is energie uit een ‘conventionele’ bron vaak nodig. Dat betekent dat de volledige ‘conventionele’ opwekcapaciteit in stand moet blijven en, als het energieverbruik verschuift naar elektrisch, zelfs uitgebreid moet worden. De vraag is niet alleen: welke energiemix is optimaal? Maar vooral ook: hoeveel moeten en willen we investeren om die capaciteit op 100% te houden? In ons verkiezingsprogramma is opgenomen dat aan eventuele duurzaamheids-maatregelen altijd een positieve business case moet hangen. Met andere woorden: het moet zich terugverdienen (en dat mag best breed worden uitgelegd).
Dat brengt ons op de belangrijkste eis die de VVD stelt aan de energietransitie. Die moet namelijk haalbaar en betaalbaar zijn. Met ‘haalbaar’ bedoelen wij dan technisch mogelijk, effectief bewezen en voldoende efficiënt. De definitie van ‘betaalbaar’ is voor ons dat inwoners na een verduurzamingsslag niet met hogere kosten worden geconfronteerd dan nu. Van subsidie voor alternatieve en energiebronnen vanuit de gemeente zijn we geen voorstander; die subsidie komt uiteindelijk ook uit de portemonnee van onze inwoners. Als blijkt dat de noodzakelijke verduurzaming niet mogelijk is tegen dezelfde kosten, dan moeten we daar als gemeente duidelijk en eerlijk in zijn. En dan moeten we de vraag stellen: wat hebben we ervoor over? Het CPB schat de totale kosten van het klimaatakkoord tot 2050 tussen de 500 en 700 miljard euro, dus zo’n 16 tot 20 miljard euro per jaar. Op dit moment hebben we nog geen idee wat de voorliggende regionale plannen gaan kosten en wie dit allemaal gaat betalen.
Tot slot
Het is voor de VVD duidelijk: de financiële gevolgen voor onze inwoners moeten in beeld zijn, óf we stellen als randvoorwaarde dat alle plannen rondom de energietransitie meteen van tafel gaan als blijkt dat deze tot hogere kosten voor de inwoners gaan leiden. Met ‘weersafhankelijke’ energie (alleen zon en wind) is de opgave van het Rijk onhaalbaar. Wat wel technisch haalbaar én betaalbaar is, is nog te onduidelijk. Het lijkt er steeds meer op dat haalbaarheid onbetaalbaar wordt, en zo wordt betaalbaarheid onhaalbaar. De VVD Zuidplas neemt de problemen die worden veroorzaakt door klimaatverandering vanzelfsprekend serieus en staat open voor oplossingen, mits deze het resultaat zijn van een logisch proces, en haalbaar en betaalbaar zijn.